We leven in een consumptiemaatschappij met een luxe die minder dan een eeuw geleden bijna onvoorstelbaar was. We consumeren goederen en diensten, maar ook de voordelen van sociale verbanden.
De term ‘produceren’ is normaal gesproken verbonden aan werk en productiviteit, wat een relatie met inkomen en welvaart aangeeft. Maar veel van wat we doen is immaterieel, vooral sociaal. Dan ‘produceren’ we als onderdeel van ons bestaan een bijdrage aan de maatschappij.
Is het gezond om vooral met consumeren bezig te zijn? Hoeveel produceren voor de maatschappij is nodig voor ons welzijn? En hoe balanceren we beide aspecten?
Hoe verschillende generaties hiermee omgaan, maakt een groot verschil dat het bereik van dit artikel overstijgt. Zo ook de invloed van de 24/7 economie, de verschuiving van loopbaan naar tijdelijke werkverbanden en de invloed van AI. Ondanks dit alles blijft de essentie van je rollen als consument of producent een persoonlijke afweging.
Ben je voornamelijk een consument of draait je leven om je bijdragen? Wat mis je en waar kun je werken om deze aspecten beter in balans te brengen?
Consumeren
We consumeren wat we nodig hebben voor levensbehoeften, zoals een dak boven het hoofd, water en elektriciteit. Maar tegenwoordig is een (breedband) internetverbinding ook een levensbehoefte. Anders is dit artikel niet te consumeren voor de lezers :-).
Consumeren lijkt passief, maar het is ook een keuze. Aan wat geef je tijd en geld uit? Aan vergankelijke en goedkope dingen of aan duurzame producten en ervaringen? Maak TEMU-meuk en oppervlakkig vermaak je gelukkig? Wat heeft op den duur waarde voor je?
Vergelijk het verschil tussen een nieuwe auto – omdat de buurman ook net vers blik heeft aangeschaft (de status-val) – of een onvergetelijke vakantie of speciaal uitstapje. Ervaringen delen met familie en vrienden neemt niemand je af. De gedeelde ervaring vormt een blijvende verbinding.
Er zijn verhalen over Silicon Valley-leiders die geen dure geschenken voor hun kinderen kopen. Ze investeren in gemeenschappelijke en duurzame ervaringen. Dat is een gezonde keuze die ook met een bescheiden budget mogelijk is. Aandacht voor elkaar is het mooiste geschenk, niet het grote gebaar om indruk te maken.
Sociale media zijn bijzonder. Je leest/kijkt en klikt/reageert. Voor de meesten ligt de nadruk op consumeren. Vergeet niet de instelling van o.a. Meta: “De consument (gebruiker) is het product”, als doelgroep voor adverteerders! Je rol als gebruiker is niet waardevrij, je betaalt ‘gratis’ met tijd en aandacht, algoritmes en beïnvloeding (dopamine) sturen je. Hou zelf je handen aan het stuur en maak – met intentie – bewuste keuzes!
Delen is vermenigvuldigen
Consumeren is niet alleen ‘input’, iets persoonlijk tot je nemen. Je maakt ervaringen samen, herleef je samen en deel je weer met anderen. Niet alleen opgepoetste Instagram-kiekjes – te mooi om waar te zijn (met filters) – maar de betekenis van de ervaringen.
Als je alleen persoonlijke indrukken verzamelt zonder die te delen, ben je een ‘hoarder’, iemand die ervaringen verzamelt voor eigen gerief. Het is leuk voor jezelf maar ongedeeld, egoïstisch of een gemiste kans. Zelfs als je graag alleen reist, deel je meestal je ervaringen met een achterban en maak je nieuwe verbindingen met de mensen die je tegenkomt.
Rekenkundig zijn delen en vermenigvuldigen verschillend, maar je kunt ervaringen en kennis vermenigvuldigen door ze te delen. Reisverslagen en adviezen liggen voor de hand, maar samen indrukken en emoties delen verrijkt je relatie tot je naasten.
Als individuele input kan consumeren onvervulde verlangens en de hang naar meer veroorzaken. De meeste mensen – kluizenaars uitgesloten – delen graag hun ervaringen en inzichten.
Wees bewust van wat je consumeert en hoe dat je vormt. Denk na over de gevolgen van consumeren zonder je ervaringen te delen.
Genoeg over consumeren. Wat en hoe produceren we?
Produceren
Als onderdeel van een maatschappij – van je directe omgeving tot mondiaal – speel je een rol in het geheel. Je rol is niet alleen het consumeren van de geneugten van die maatschappij, maar ook het leveren van een bijdrage.
Bijdragen zijn meer dan transacties zoals geld voor werk en belasting betalen. Produceren is een doorlopende aanwezigheid en betrokkenheid, niet vluchtige contacten.
Niet alleen werkende mensen dragen bij. Iedereen draagt op zijn/haar manier bij. De rollen zijn verschillend, van kind, student, medewerker of leidinggevende/werkgever tot ouder, grootouder, adviseur, gepensioneerde, etc.
Iedereen levert in verschillende levensfasen bijdragen in hun huidige rollen. Veel is immaterieel, vooral in betrokkenheid en steun voor anderen.
Veel rollen zijn serieel of overlappend. Een bureaumedewerker kan naast het werk een drijvende kracht zijn in een vereniging en bovendien een actief familielid, vriend en raadgever.
Verschillende rollen, context, gezagsverhoudingen en bijdragen. Soms geef je leiding in de hiërarchie van een organisatie, later ben je een waterdrager in je gezin of hobby. Schakel soepel tussen de vereisten van elke rol.
Waarde balanceren
De waarde die je levert en wat je ervoor terug krijgt tellen mee voor je welzijn. Op je werk lever je arbeid met een monetaire vergoeding en inhoudelijke waardering van je kwaliteiten. Je bijdrage aan non-profit activiteiten kan voldoening, contacten en persoonlijke waardering geven.
Waardering is fundamenteel omdat je anders als een robot bezig bent en betekenis mist. Het gaat niet alleen om het resultaat, maar ook de intentie, kwaliteit en betrokkenheid van je inzet.
Waardering heeft ook een potentieel negatieve kant, omdat je er status aan kan toekennen. Identificatie met een bijdrage of rol kan pijnlijk zijn als de omstandigheden plotseling veranderen. Je bent meer dan de bijdrage die je levert!
Verandering is een uitdaging
De (gedwongen) overstap naar andere rollen kan je tijdelijk uit het lood slaan, zoals een nieuwe levensfase of het verlies van je baan. Vaak zie je dat al jaren aankomen, maar het overvalt je wanneer het zover is.
Bijdragen op een andere manier of (tijdelijk) geen bijdrage kunnen leveren vergt aanpassing. Zet in een andere context de pet van je vorige rol af. Verlaat je comfort zone en ga nieuwe uitdagingen aan.
De beste manier om verandering te verwerken is open te staan voor persoonlijke groei. Zonder nadenken je instelling en inzet in een andere rol toepassen kan averechts werken. Vraag je af hoe je kan bijdragen, denk erover na en bespreek het met anderen voor hun perspectief.
Controleer welke aanpassingen je moest maken bij de overgang van lagere school naar hogere opleidingen, van student naar werknemer, van leidinggevende naar werkgever, van carrièremaker naar plateau, van actief naar pensioen, etc. En van gezond en vitaal naar gas terug moeten nemen of afhankelijk worden.
Bereid je voor om je bijdrage flexibel aanpassen zonder je identiteit aan te tasten.
Bijdragen als de balans van consumeren en produceren
Identificatie met je bijdragen kan gevaarlijk zijn. Zie jezelf niet alleen als consument of producent. Je maatschappelijke rollen zijn veelzijdiger dan deze twee en werken subtiel op elkaar in.
Het belangrijkste in productief zijn is beschikbaar zijn voor anderen. Het is goed om je capaciteiten, kennis en ervaring te delen. Dat geeft een goed gevoel, vooral wanneer je bijdrage zinvol is voor anderen.
Wees creatief in je bijdragen. De basis van creativiteit zijn je unieke ervaringen en het onderkennen van mogelijkheden. Denk niet in vaste patronen maar blijf flexibel.
The act of making something will force you to learn more deeply than reading ever will.
James Clear
Iedereen kan en mag bijdragen. Waardeer ieders inbreng. Bedank ook degenen die subtiele bijdragen of als waterdragers het resultaat mogelijk maakten. Wat je samen bereikt maakt je sterker, vooral als je de bijdragen niet steeds weegt.
Je manier van produceren en consumeren vereist regelmatig aanpassingen in je instelling en gedrag.
Bijdragen op verschillende niveaus geeft voldoening en betekenis. Een prachtige en productieve bijdrage is samenwerken aan doelen zonder ego of onnodige frictie.
Verwaarloos je spirituele kant niet. Soms is het goed om neutraal te ervaren. Mediteer om je geest te kalmeren of geniet in stilte van de natuur.
Ga na hoe je hier zelf invulling aan kan geven. Welke (kleine) stappen kun je ondernemen om je welzijn en dat van anderen te verbeteren met een gezonde balans tussen consumeren en produceren?
